معرفی و بررسی دستگاه های خود پرداز

فهرست موضوعات

مقدمه

دستگاه های خودپرداز (عابربانک) یا همان اِی.تی.اِم از مهم ترین دستاوردهای بانکداری الکترونیک محسوب می شوند. این دستگاه ها با خدمات 24 ساعته در 7 روز هفته و بدون تعطیلی، همیشه در دسترس شهروندان هستند. مشتریان بانک ها با در دست داشتن کارت بانکی و مراجعه به دستگاه های عابربانک، می توانند به راحتی و با بالاترین سرعت، خدمات مورد نظرشان را دریافت کنند.

انواع دستگاه های خودپرداز

این دستگاه ها معمولاً در دو نوع دیواری و سالنی طراحی و ساخته می شوند. مدل های دیواری درون دریچه ای جاگذاری می شوند و در دسترس عموم قرار می گیرند. خودپردازهای سالنی نیز عموماً در فروشگاه های بزرگ، فرودگاه ها، مترو و از این قبیل محیط ها قرار داده شده و به مشتریان سرویس می دهند. 

اجزاء و قیمت دستگاه عابربانک

از جمله اجزای تشکیل دهنده خودپرداز می توان به بدنه، صفحه نمایش، صفحه کلید، پردازشگر، کارتخوان مغناطیسی و هوشمند، کارتخوان غیرتماسی، پردازشگر رمزنگاری، چاپگر، اسکناس شمار، بیرون دهنده پول، دوربین و غیره اشاره کرد. از بین این اجزاء، بدنه معمولاً فلزی بوده و می تواند از جنس انواع ورق استیل طرحدار (به عنوان مثال ورق استیل دانه گندمی) ساخته شود. در چنین حالتی، قیمت دستگاه تحت تاثیر قیمت ورق استیل بکار رفته در آن قرار می گیرد، اما در نهایت زیبایی و جلوه ی خاصی به آن می بخشد (تعیین قیمت ورق استیل نیز خود به عوامل متعددی بستگی دارد که بررسی آنها از حوصله خارج است).
وجود فضای رقابتیِ شدید بین بانک ها برای جذب مشتری باعث گردیده تا هر کدام که خدمات بهتری ارائه می کنند، مشتریان بیشتری را به خود جذب کنند. در نتیجه، این موضوع سودآوری بیشتری برای آن مجموعه به دنبال خواهد داشت. یکی از فاکتورهای مهم در این زمینه، چگونگی دیده شدن از دیدگاه مشتری، با توجه به عوامل هویتی و برندسازی در تمام اجزای مجموعه می باشد. به عنوان مثال، استفاده از ورق استیل طرحدار در ساخت پوشش بدنه ی دستگاه های خودپرداز، یکی از این پارامترها محسوب می شود. اثر استفاده از زیرمجموعه های این آلیاژ – مثلاً ورق استیل دانه گندمی- در ساخت پوشش بدنه عابربانک، با توجه به جنبه های زیبایی شناختی خود (در کنار دیگر خواص فیزیکی و مکانیکی اش)، از نظر پنهان نخواهد ماند.

ورودی ها و خروجی های دستگاه خودپرداز

دستگاه عابربانک در واقع یک پایانه ی اطلاعات است. این پایانه از دو ورودی و چهار خروجی تشکیل می شود. دو ورودی عبارتند از ورودی کارت و صفحه کلید. البته در برخی مدل ها، یک ورودی بارکد خوان نیز وجود دارد (برای سهولت در پرداخت قبوض). با ورود کارت بانکی به داخل دستگاه، حسگرِ تشخیص اطلاعات کارت را ثبت کرده و سپس پردازنده ی دستگاه، از طریق شبکه شتاب به بانک مبداء متصل می شود. در مرحله بعد، رمز عبور از کاربر خواسته می شود. پس از وارد کردن رمز، ورودی دوم هم چک شده و دستگاه پس از تشخیص صحت رمز، کاربر را به بانک صادرکننده ی کارت مرتبط می کند.
خروجی های این دستگاه نیز عبارتند از: اسپیکر رباتیک، صفحه نمایش، چاپگر، اسکناس شمار و پرداخت کننده وجه نقد.

عملکرد دستگاه خودپرداز

در این دستگاه، یک کامپیوتر با سیستم عامل ویندوز و مجهز به پردازشگر مرکزی قرار داده می شود. درگاه های پرداخت، از طریق شبکه داخلیِ بانکِ ارائه دهنده ی خدمات به شبکه ی تبادل اطلاعات بانکی (شتاب) متصل هستند. در بانکداری الکترونیک، عملیات تراکنش بین بانکی از طریق این شبکه انجام می شود. پردازشگر مرکزی، به واسطه ی چندین ورودی، به سامانه بانکداری الکترونیک و شبکه شتاب متصل شده است. در تراکنش های بانکی، پس از ورود کارت توسط کاربر، حسگر الکترومغناطیس از روی نوار مشکی روی کارت، بانک صادر کننده را تشخیص می دهد. در مرحله بعد و از طریق شبکه شتاب، پردازشگر مرکزی با پردازشگر میزبان (بانک صادرکننده کارت) ارتباط گرفته و به حساب کاربر دسترسی پیدا می کند. در نهایت، بر اساس درخواست کاربر، اطلاعات حساب و موجودی آن در کسری از ثانیه محاسبه و پردازش می گردد. در نتیجه پیامی به صورت یک کد از بانک به دستگاه ارسال می شود.
در صورت کفایت موجودی و تایید بانک مبداء، تراکنش با موفقیت انجام خواهد شد. دستگاه بر اساس کد دستوریِ صادر شده از بانک مبداء، وجه را انتقال می دهد یا آن را به وسیله ی خروجیِ شمارشگرِ پول پرداخت می کند. سپس از طریق پردازشگر مرکزی دستگاه، یک کد به پردازشگر میزبان در بانک صادرکننده ارسال شده و وجه از حساب کسر می شود. کارمزد این فرآیند نیز طی عملیاتی چند ثانیه ای از حساب کاربر کسر و به حساب دستگاه افزوده می شود. پس از اجرای عملیات بانکی، پیام موفقیت آمیز بودنِ تراکنش به همراه یک کد رهگیری روی صفحه نمایش پدیدار می شود. در نهایت دستور چاپ عملیات از کاربر پرسیده شده و بر اساس خواست مشتری چاپ می گردد. بلافاصله، پیام شرح عملیات از سوی کامپیوتر مرکزی بانک مبداء به موبایل کاربر ارسال می شود.

امنیت دستگاه های عابر بانک

سیستم امنیتی دستگاه های خودپرداز از اهمیت ویژه ای برخوردارند. این دستگاه ها مجهز به چشم الکترونیکی تشخیص اسکناس بوده و آنها را بر اساس بارکدشان محاسبه و پرداخت می کنند. همچنین اسکناس های کهنه ای که بارکدشان قابل شناسایی نیست، وارد سبد مرجوعی شده و بازگردانده می شوند.