فهرست موضوعات
مقدمه
ماشین آلات لبنی شامل طیف گسترده ای از ماشین آلات ساخته شده از انواع ورق استیل مانند ورق استیل 321 هستند که در تولید و فرآوری محصولات لبنی مانند ماست، بستنی، پنیر فرآوری شده، دسرها مورد استفاده قرار می گیرند. ماشین های شیردوشی نیز جز تجهیزات مورد استفاده در صنایع لبنی هستند که در افزایش بهداشت شیر نقش به سزایی را ایفا می نمایند. قیمت ورق استیل 321 و رفتار زیست سازگاری این آلیاژ، باعث گردیده است بدون نگرانی از آزاد شدن یون های مضر برای بدن انسان، در صنایع لبنی مورد استفاده قرار گیرد.
انواع تجهیزات صنایع لبنی
همانگونه که گفته شد، بیشترین ماده مورد استفاده در تجهیزات لبنی ورق استیل خصوصاً ورق استیل 321 است و در انواع ماشین های فرآوری لبنیات شامل هموژنایزر، جداکننده (شیر)، میکسرهای دسته ای، فریزرهای پیوسته، ماشین آلات پرکن و فرآوری، پردازش و بسته بندی کره و پنیر، شستشو، ماشین های پرکن غیر آسپتیک، ظروف قدیمی، فریزرهای دسته ای، پاستوریزه های دسته ای، دستگاه های پرکن بستنی، دستگاه های بسته بندی میوه های بستنی، دستگاه های بستنی ریپل، میکسر، امولسیفایر، کاتر، پاستوریزه، جداکننده، دستگاه بسته بندی باکتوفوژ و کلاریفایر مورد استفاده قرار می گیرد. با توجه به طیف وسیع استفاده از مواد مقاوم در برابر خوردگی، قیمت ورق استیل 321 دارای توجیه اقتصادی بالایی می باشد. در ذیل به تعریف تعدادی از ماشین آلات پرداخته شده است:
- هموژنایزر قطعه ای از تجهیزات آزمایشگاهی یا صنعتی است که برای همگن سازی انواع مختلف مواد مانند بافت، گیاه، غذا، خاک و بسیاری موارد دیگر استفاده می شود. در صنایع لبنی برای همگن کردن شیر و محصولات لبنی مورد استفاده قرار می گیرد. بسیاری از مدلهای مختلف با استفاده از فناوریهای فیزیکی مختلف برای مخلوط کردن ساخته شدهاند.
- هاون که هزاران سال است از آن استفاده می شود، ابزاری استاندارد حتی در آزمایشگاه های مدرن است. راهحلهای مدرنتر مبتنی بر ابزارهای نوع مخلوطکن، آسیابهای مهرهای، عملیات اولتراسونیک (فراصوت)، مکانیکی روتور-استاتور، فشار بالا و بسیاری از نیروهای فیزیکی دیگر هستند. در حالی که همپوشانی های کاربردی زیادی بین روش ها وجود دارد، هر روش همگن سازی دارای مزایا و معایب متمایز است. در حالی که فناوریهای قدیمیتر فقط بر اختلال در مواد متمرکز شدهاند، فناوریهای جدیدتر جنبههای کیفیت یا محیطی مانند آلودگی متقاطع، آئروسلها، خطر عفونت یا سر و صدا را نیز مورد توجه قرار میدهند. هموژنیزاسیون یک مرحله بسیار رایج آماده سازی نمونه قبل از تجزیه و تحلیل اسیدهای نوکلئیک، پروتئین ها، سلول ها، متابولیسم، پاتوژن ها و بسیاری از اهداف دیگر است.
- جداکننده یک دستگاه گریز از مرکز است که شیر را به خامه و شیر بدون چربی جدا می کند. جداسازی معمولاً در گذشته در مزارع انجام می شد. اکثر کشاورزان چند گاو را معمولاً با دست می دوشیدند و سپس خامه شیر را به روشهای مکانیکی و دستی جدا می کردند.
- میکسر دسته ای یا یک میکسر با برش بالا، یک فاز یا ماده (مایع، جامد، گاز) را به یک فاز پیوسته اصلی (مایع)، که معمولاً با آن غیر قابل اختلاط است، پراکنده یا انتقال می دهد. روتور یا پروانه، همراه با یک جزء ثابت به نام استاتور، یا مجموعه ای از روتورها و استاتورها، یا در مخزن حاوی محلول برای مخلوط کردن یا در لوله ای که محلول از آن عبور می کند برای ایجاد برش استفاده می شود. میکسر با برش بالا می تواند برای ایجاد امولسیون، سوسپانسیون، لیوسول (گاز پراکنده در مایع) و محصولات دانه ای استفاده شود. در صنایع چسب، شیمیایی، آرایشی، غذایی، دارویی و پلاستیک برای امولسیون سازی، همگن سازی، کاهش اندازه ذرات و پراکندگی نیز استفاده می شود.
- فریزرهای پیوسته، فریزرهای صنعتی هستند که به طور مداوم بستنی یا دسر منجمد را بدون وقفه تولید می کنند و در تولید مواد غذایی مورد استفاده قرار می گیرند. فریزرهای پیوسته تولید شیر و دسرهای منجمد با حجم بالا را ارائه می دهند که اغلب خودکار هستند. اولین فریزر صنعتی توسط کلارنس وگت در سال 1926 اختراع شد. آنها نیروی کار، هزینه های آب و برق را کاهش دادند و حجم تولید را افزایش دادند. با خراش دادن مخلوط منجمد از داخل یک درام و پمپ کردن هوا به داخل مخلوط در حین یخ زدن، فریزر پیوسته انتقال حرارت را بهبود می بخشد و اجازه می دهد تا حجم بیشتری از هوا در مخلوط وجود داشته باشد. این فرآیند یک جریان مداوم بستنی یا دسر تولید می کند و امکان کنترل دقیق را فراهم می کند. فریزرهای پیوسته ممکن است به یک تغذیه کننده مواد یا تغذیه کننده میوه متصل شوند که اجازه می دهد تا میوه و سایر مواد را قبل از انجماد به صورت کنترل شده در مخلوط قرار دهند.
دستگاه بستنی سازی
نانسی جانسون در سال 1843 بستنی ساز را اختراع کرد. این بستنی ساز با میل لنگ دستی کار می کرد و تولید بستنی را متحول کرد. کارل فون لینده چرخه تبرید را کشف کرد و اولین فرآیندهای جداسازی هوا و مایع سازی گاز در مقیاس صنعتی را اختراع کرد که اساس فریزرهای صنعتی و پیوسته امروزی است و امکان تولید انبوه بستنی را فراهم می کند که احتمالاً بزرگترین بخش در تولید ماشین آلات لبنی است.
سیدرحیم کیاحسینی